Szczegóły: Opublikowano: 04 grudnia 2025

Rekompensata za Szkody Górnicze: Kto Może Ją Otrzymać i Czym Jest Odpowiedzialność Kopalni?

Na terenie wielu województw w Polsce, a zwłaszcza na Śląsku, mieszkańcy i przedsiębiorcy coraz częściej stają przed realnym problemem, jakim są szkody górnicze. Zapadający się grunt, pękające ściany, naruszone fundamenty, zalane piwnice czy uszkodzona infrastruktura to nie tylko niedogodność, ale poważne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Uszkodzenia powstały w wyniku działalności zakładu górniczego mogą dotyczyć zarówno gruntów, jak i obiektów budowlanych. Niewielu poszkodowanych zdaje sobie sprawę, że prawo stoi po ich stronie. Właściciel nieruchomości oraz inne osoby poszkodowane mają prawo żądać odszkodowania za szkody wyrządzone przez działalność górniczą, w tym wydobycie węgla, zgodnie z prawem geologicznym i górniczym. Szkody górnicze zgodnie z prawem obejmują zarówno szkody materialne, jak i inne szkody powstałe w wyniku działalności zakładu górniczego. Zakład górniczy ponosi odpowiedzialność za skutki prowadzonej eksploatacji i ma obowiązek wypłacenia rekompensaty za wyrządzone szkody. W Kompensata Sp. z o.o. wyjaśniamy, kto może ubiegać się o odszkodowanie, jakie warunki trzeba spełnić oraz jak skutecznie dochodzić swoich praw.

Dla wielu mieszkańców obszarów objętych działalnością wydobywczą, szkody górnicze to codzienność, niosąca za sobą realne zagrożenia i straty. Szkody górnicze mogą prowadzić do znacznych strat materialnych dla właścicieli nieruchomości. Jednak w Kompensata Sp. z o.o. pragniemy jasno podkreślić: prawo stoi po stronie poszkodowanych. W tym artykule szczegółowo omówimy, kto dokładnie ma prawo ubiegać się o rekompensatę za szkody górnicze oraz jakie są fundamentalne podstawy prawne tej odpowiedzialności. Pomożemy Państwu zrozumieć, że to kopalnia ponosi absolutną odpowiedzialność za wszelkie skutki swojej działalności. Poszkodowany może przeznaczyć pieniądze uzyskane z odszkodowania na naprawę powstałej szkody lub inne cele. Zniszczenia powstałe w pobliżu kopalni, w tym uszkodzenia obiektów budowlanych, są negatywnymi konsekwencjami działalności kopalni i eksploatacji górniczej.

Temat szkód górniczych obejmuje nie tylko szkody materialne, ale także inne szkody, które mogą powstać na skutek działalności zakładu górniczego. Powstałe szkody górnicze są regulowane przez szczegółowe przepisy prawne (prawna regulacja), a górniczego obowiązek obejmuje zarówno naprawę szkód, jak i zapobieganie ich powstawaniu. Górniczego obowiązek obejmuje nie tylko naprawę szkód, ale także podejmowanie działań zapobiegawczych, w tym złożenia odpowiedniego zabezpieczenia na wypadek powstania szkód. W przypadku zagrożenia powstania szkód, zakład górniczy ma obowiązek zapewnienia odpowiedniego zabezpieczenia, aby zminimalizować ryzyko negatywnych konsekwencji. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych wprowadza dodatkowe regulacje w przypadku szkód górniczych prowadzących do utraty wartości użytkowej gruntów rolnych i leśnych. Jeżeli nie istnieje przedsiębiorca odpowiedzialny lub jego następca prawny, odpowiedzialność przejmuje Skarb Państwa, co jest szczególnie istotne, gdy kopalnie upadają. W przypadku braku przedsiębiorcy odpowiedzialnego, odpowiedzialność przechodzi na jego następcę prawnego lub Skarb Państwa. W takich przypadkach Skarb Państwa jest reprezentowany przez odpowiedni organ nadzoru górniczego.

Wstęp do Tematu Szkód Górniczych

Szkody górnicze to poważny problem, z którym borykają się mieszkańcy i właściciele nieruchomości w regionach o intensywnej działalności wydobywczej, zwłaszcza na Śląsku. Wydobycie węgla prowadzi nie tylko do zmian w krajobrazie, ale także do licznych szkód w budynkach, infrastrukturze i gruntach. Dla osób poszkodowanych kluczowe jest zrozumienie, jakie są przyczyny i skutki szkód górniczych oraz jakie możliwości daje prawo geologiczne i górnicze w celu dochodzenia swoich roszczeń. Przepisy te jasno określają, że każdy, kto poniósł szkodę w wyniku działalności górniczej, ma prawo ubiegać się o naprawę szkód górniczych lub odszkodowanie. Znajomość tych regulacji pozwala skutecznie walczyć o swoje prawa i minimalizować negatywne konsekwencje wydobycia węgla.

Przyczyny Szkód Górniczej

Podstawową przyczyną szkód górniczych jest prowadzona przez kopalnie działalność wydobywcza, w szczególności wydobycie węgla. Ruch zakładu górniczego powoduje deformacje terenu, które mogą prowadzić do pęknięć ścian, uszkodzeń fundamentów, zalanych piwnic czy zniszczenia infrastruktury. Co istotne, szkody te mogą ujawnić się zarówno w trakcie eksploatacji, jak i wiele lat po jej zakończeniu, co często zaskakuje właścicieli nieruchomości. Osoby poszkodowane powinny być świadome, że prawo geologiczne i górnicze daje im możliwość dochodzenia odszkodowania nie tylko za szkody powstałe bezpośrednio, ale także za inne szkody ujawnione w późniejszym czasie. Znajomość swoich praw i szybkie zgłoszenie szkody to pierwszy krok do skutecznego dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.

Podstawy prawne (prawo geologiczne i górnicze) i odpowiedzialność kopalni za szkody górnicze

Podstawą prawną dochodzenia roszczeń z tytułu szkód górniczych oraz otrzymania rekompensaty jest art. 144–152 ustawy – Prawo geologiczne i górnicze. Odszkodowanie za szkody górnicze przysługuje na podstawie przepisów prawa, a roszczeń odszkodowawczych można dochodzić zarówno w formie naprawienia szkody, jak i wypłaty odszkodowania pieniężnego. Poszkodowany powinien złożyć pisemny wniosek o odszkodowanie za szkody górnicze. Poszkodowany może przeznaczyć pieniądze uzyskane z odszkodowania na naprawę powstałej szkody lub inne cele. W praktyce najczęściej spotykaną formą rekompensaty jest wypłata odszkodowania, która pozwala poszkodowanemu na samodzielne pokrycie kosztów naprawy. Wysokość odszkodowania za szkody górnicze ustala się na podstawie cen obowiązujących w dniu, w którym określane jest odszkodowanie.

Roszczenia o odszkodowanie za szkody górnicze podlegają określonemu okresowi przedawnienia, który wynosi 5 lat od dnia dowiedzenia się o szkodzie lub od dnia jej ujawnienia. Po upływie tego terminu roszczenie może ulec przedawnieniu, co oznacza, że poszkodowany traci możliwość skutecznego dochodzenia swoich praw.

Absolutny charakter odpowiedzialności: Zgodnie z tymi przepisami odszkodowanie przysługuje każdemu, kto poniósł szkodę w wyniku ruchu zakładu górniczego. Co istotne, odpowiedzialność kopalni ma charakter absolutny, co oznacza, że nie trzeba udowadniać winy przedsiębiorcy, a jedynie sam fakt powstania szkody górniczej i jej związku z eksploatacją górniczą. Uzyskać odszkodowanie można zarówno w formie przywrócenia stanu poprzedniego, jak i otrzymaniu świadczenia pieniężnego, w zależności od rozmiaru straty. Prawa podmiotowego do odszkodowania wynikają z przepisów prawa geologicznego i górniczego, a w przypadku zmian legislacyjnych należy zwrócić uwagę na przepisy uchylonej ustawy. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy kopalnia działała zgodnie z przepisami, ponosi odpowiedzialność za wywołane szkody.

Celem dochodzenia swoich roszczeń jest uzyskanie należnego odszkodowania, a samym wypłacenia odszkodowania można dokonać po spełnieniu określonych warunków. Warto również pamiętać, że osoby dochodzące roszczeń z tytułu szkód górniczych są zwolnione z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, co znacząco ułatwia dostęp do sądu.

Kto jest uprawniony do otrzymania rekompensaty?

Krąg podmiotów uprawnionych do otrzymania rekompensaty za szkody górnicze jest szeroki i obejmuje różnorodne grupy poszkodowanych. Osoby poszkodowane mają prawo ubiegać się o rekompensatę niezależnie od statusu prawnego nieruchomości.

Właściciele nieruchomości: Należą do nich osoby, których budynki, grunty lub inne elementy majątku zostały uszkodzone wskutek działalności górniczej.
Najemcy i dzierżawcy: Mogą ubiegać się o rekompensatę, jeżeli ponieśli stratę w wyniku szkody (np. zniszczenie wyposażenia, maszyn, plonów).
Osoby fizyczne zamieszkujące w rejonie oddziaływania zakładów górniczych: Nawet jeśli nie są właścicielami, mogą dochodzić roszczeń pod warunkiem wykazania szkody.
Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą: Jeśli doświadczyli zakłóceń pracy lub strat w związku ze szkodami (np. konieczność zamknięcia lokalu, utracone korzyści), również są uprawnieni do odszkodowania.
Jednostki samorządu terytorialnego i instytucje publiczne: Jeżeli doznały szkód w mieniu komunalnym, infrastrukturze czy obiektach użyteczności publicznej, także mogą dochodzić rekompensaty.

Jakie szkody górnicze podlegają rekompensacie i przywróceniu stanu poprzedniego?

Zakres szkód górniczych, które mogą podlegać rekompensacie, jest bardzo szeroki i obejmuje zarówno straty materialne, jak i pośrednie. Główne przyczyny szkód górniczych w Polsce to ruch górotworu, wstrząsy sejsmiczne oraz zaburzenia stosunków wodnych. Ruchy górotworu powstają w wyniku pozostawiania pustek poeksploatacyjnych pod ziemią. Działalność górnicza może prowadzić do zniszczeń dróg, mostów oraz sieci wodociągowej i kanalizacyjnej.

Szkody materialne: Do najczęściej zgłaszanych roszczeń należą szkody typu:
Pęknięcia ścian, uszkodzenia konstrukcji budynków.
Deformacje dachów, kominów, posadzek.
Zapadanie się gruntu, w wyniku czego następuje osiadanie terenu i zniszczenie ogrodzenia.
Zalanie piwnic w wyniku zmian poziomu wód gruntowych.
Uszkodzenia dróg, chodników, studni, szamb i instalacji podziemnych (wodociągowych, kanalizacyjnych, energetycznych, gazowych).

Szkody górnicze mogą dotyczyć także innych szkód, które nie zostały wymienione powyżej, oraz różnych obiektów budowlanych znajdujących się na terenie oddziaływania kopalni.

Koszty dodatkowe: Można zgłosić również roszczenia z tytułu przeprowadzenia kosztownych remontów oraz ekspertyz technicznych, które są niezbędne do udokumentowania szkody.
Spadek wartości i utracone korzyści: Istotne jest również zgłoszenie spadku wartości nieruchomości oraz innych utraconych korzyści, np. w wyniku wstrzymania działalności gospodarczej, kosztów wynajmu lokalu zastępczego i przeprowadzki.
Przywrócenie stanu poprzedniego: W uzasadnionych przypadkach możliwe jest również żądanie rekompensaty za szkody górnicze w formie przywrócenia stanu poprzedniego zamiast pieniężnego odszkodowania, np. odbudowy uszkodzonej infrastruktury.

Dochodzenie odszkodowań za szkody górnicze w ramach postępowania ugodowego

Proces dochodzenia odszkodowań za szkody górnicze wymaga od poszkodowanego znajomości określonych procedur oraz konsekwencji w działaniu. Kluczowym pierwszym krokiem jest zgłoszenie szkody przedsiębiorcy górniczemu, którego działalność ją spowodowała. Szkody górnicze należy zgłosić do kopalni odpowiedzialnej za działalność górniczą na danym terenie. Zgłoszenie to powinno być precyzyjne i poparte dokumentacją, która potwierdza rozmiar oraz charakter szkody. Poszkodowany ma obowiązek podjąć próbę ugodowego zakończenia sporu z przedsiębiorcą górniczym przed wytoczeniem powództwa. Kopalnia ma ustawowy 30-dniowy termin na zawarcie ugody po zgłoszeniu szkody. W wyjątkowych przypadkach strony mogą wspólnie zdecydować, że przedsiębiorca górniczy wyznaczy dłuższy termin na zawarcie ugody.

Po zgłoszeniu szkody rozpoczyna się postępowanie ugodowe, mające na celu polubowne ustalenie wysokości odszkodowania oraz ewentualne przywrócenie stanu poprzedniego. W tym etapie przedsiębiorca górniczy może zaproponować naprawę szkód górniczych poprzez odbudowę uszkodzonych elementów lub wypłatę świadczenia pieniężnego. Jeżeli jednak postępowanie ugodowe nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, poszkodowany nabywa uprawnienie do skierować sprawę na drogę sądową po wyczerpaniu postępowania ugodowego.

W trakcie postępowania sądowego sąd szczegółowo analizuje zgromadzone dowody, ocenia rozmiar szkody oraz jej związek z działalnością górniczą. Na tej podstawie ustalana jest wysokość odszkodowania, a w uzasadnionych przypadkach sąd może również nakazać przywrócenie stanu poprzedniego, jeśli jest to technicznie możliwe. W sytuacji, gdy szkoda jest nieodwracalna, poszkodowany otrzymuje należne odszkodowanie w formie pieniężnej. W sytuacji, gdy kopalnia celowo opóźnia postępowanie ugodowe, sąd może uznać takie działanie za nadużycie prawa podmiotowego, co może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze, przedawnienie szkód górniczych następuje po 5 latach od momentu dowiedzenia się o wyrządzonych szkodach. Osoba poszkodowana posiada ustawowe zwolnienie od wszystkich kosztów w całym procesie sądowym.

Warto pamiętać, że w całym procesie dochodzenia swoich roszczeń poszkodowany ma prawo do skorzystania z profesjonalnej pomocy prawnej. Specjaliści z zakresu prawa geologicznego i górniczego, tacy jak eksperci Kompensata Sp. z o.o., mogą skutecznie reprezentować interesy klienta, pomagając w zgromadzeniu niezbędnych dowodów, negocjacjach z przedsiębiorcą górniczym oraz w postępowaniach sądowych.

Podsumowując, dochodzenie odszkodowań za szkody górnicze to proces, który wymaga zaangażowania i znajomości przepisów, ale dzięki wsparciu doświadczonych prawników możliwe jest uzyskanie sprawiedliwego i należnego odszkodowania, a także przywrócenie stanu poprzedniego, jeśli pozwalają na to okoliczności. W Kompensata Sp. z o.o. zapewniamy, że po podpisaniu umowy będziemy walczyć o najwyższe możliwe odszkodowanie dla naszych klientów, reprezentując ich interesy na każdym etapie postępowania. Jeśli doświadczyli Państwo szkód w wyniku działalności górniczej, warto jak najszybciej zgłosić szkodę i skorzystać z pomocy specjalistów, by skutecznie dochodzić swoich praw.

Wysokość Odszkodowania

Wysokość odszkodowania za szkody górnicze jest ustalana indywidualnie i zależy od rozmiaru oraz rodzaju powstałej szkody. Poszkodowany może ubiegać się o odszkodowanie zarówno za szkody materialne, takie jak uszkodzenia budynków, infrastruktury czy gruntów, jak i za szkody niematerialne, na przykład utratę wartości nieruchomości. Wysokość odszkodowania powinna w pełni rekompensować rzeczywiste straty poniesione przez poszkodowanego. W przypadku braku porozumienia z kopalnią co do wysokości odszkodowania, sprawa może zostać skierowana do sądu, który na podstawie zgromadzonych dowodów ustali należną kwotę. Dzięki temu poszkodowany ma pewność, że jego roszczenia zostaną rozpatrzone w sposób sprawiedliwy i zgodny z przepisami prawa.

Negocjacje z Kopalnią

Negocjacje z kopalnią to pierwszy i często najważniejszy etap w procesie dochodzenia odszkodowania za szkody górnicze. Po zgłoszeniu szkody przedsiębiorcy górniczemu, poszkodowany powinien dążyć do zawarcia ugody, która pozwoli na szybkie i polubowne rozwiązanie sporu. Kopalnia ma ustawowy obowiązek rozpatrzenia zgłoszenia i przedstawienia propozycji naprawy szkód górniczych lub wypłaty świadczenia pieniężnego w ciągu 30 dni. Warto, aby w trakcie negocjacji poszkodowany był reprezentowany przez doświadczonego prawnika, który zadba o to, by zawarcie ugody było korzystne i w pełni zabezpieczało interesy klienta. Jeżeli jednak nie uda się osiągnąć porozumienia, poszkodowany zyskuje prawo do skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

Postępowanie Sądowe

Gdy negocjacje z kopalnią nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, kolejnym krokiem jest wszczęcie postępowania sądowego. Poszkodowany składa pozew do sądu, w którym wykazuje, że szkody zostały wyrządzone przez działalność kopalni. W trakcie postępowania sądowego sąd analizuje wszystkie okoliczności sprawy, ocenia rozmiar szkody oraz jej związek z ruchem zakładu górniczego, a następnie ustala wysokość odszkodowania. Warto pamiętać, że kopalnia może próbować podważyć zasadność roszczeń lub obniżyć wysokość odszkodowania, dlatego profesjonalna reprezentacja prawna jest kluczowa dla skutecznego dochodzenia swoich praw. Dzięki wsparciu ekspertów, poszkodowany ma większe szanse na uzyskanie sprawiedliwego odszkodowania i naprawę szkód górniczych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.