WYDOBYCIE WĘGLA KAMIENNEGO A ŚRODOWISKO

W Polsce węgiel wciąż stanowi podstawę produkcji energii elektrycznej, w związku z czym jest bardzo istotnym elementem bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju. W Unii Europejskiej z kolei priorytetem jest ochrona środowiska i klimatu. Eksploatacja węgla kamiennego nieuchronnie wiąże się z określonymi skutkami tak dla środowiska naturalnego, jak i społeczności zamieszkującej tereny objęte wydobyciem. Skutki te wpływają na środowisko w sposób pośredni poprzez m.in. szkody górnicze lub bezpośredni np. poprzez emisję gazów i pyłów, czy odprowadzanie ścieków.

 

JAK ROZUMIEĆ „ŚRODOWISKO”?

Z jednej strony „środowisko naturalne” oznacza przyrodę ożywioną wraz z całością krajobrazu, w tym człowieka. W świadomości społeczności lokalnej zaś „środowisko” oznacza wszystkich jej mieszkańców (osoby) oraz otoczenie, w której społeczność ta zamieszkuje, pracuje, wypoczywa, odżywia się – jednym słowem funkcjonuje.

„Środowisko człowieka” z kolei, rozumiane jest jako otoczenie naturalne i antropogeniczne (powstałe w wyniku działalności gospodarczej człowieka), w którym człowiek egzystuje, dążąc do zaspokojenia wszelkich swoich potrzeb. Na otoczenie to składają się elementy materialne i niematerialne, ich cechy i relacje. Środowisko takie obejmuje samego człowieka oraz różne aspekty jego życia (m.in. zdrowotne, społeczne, gospodarcze) - człowiek jako centralny element tak rozumianego środowiska jest zarówno jego tworem, jak i twórcą.

ZAGROŻENIA DLA ŚRODOWISKA WYWOŁANE RUCHEM ZAKŁADU GÓRNICZEGO

Eksploatacja węgla kamiennego wpływa na środowisko naturalne, infrastrukturę, budynki, grunty rolne oraz leśne. Wśród negatywnego oddziaływania kopalni środowisko wyróżnia się wpływy na:

• Powietrze – poprzez emisję zanieczyszczeń gazowo-pyłowych;
• Wody użytkowe – poprzez drenaż, zrzuty zasolonych wód z odwadnianych kopalni;
• Górotwór i powierzchnię terenu – deformację ciągłe i nieciągłe, zalewiska, wstrząsy;
• Gleby – poprzez skażenie odpadami pochodzącymi z eksploatacji węgla;
• Uprawy rolne i leśne, hodowle oraz związane z nimi produkty – obniżenie plonów, produktywności hodowli, likwidacja upraw i hodowli wskutek całkowitego wyłączenia terenów z dotychczasowego użytkowania w związku z wystąpieniem szkód górniczych lub skażeniem, czy degradacją gruntów, skażenie produktów;
• Infrastrukturę (mieszkaniową, transportową, przemysłową) – w związku ze szkodami górniczymi w postaci deformacji terenu;
• Środowisko akustyczne – hałas związany z pracą maszyn i urządzeń górniczych;
• Inne wymierne elementy środowiska człowieka – obniżenie walorów turystyczno-rekreacyjnych obszarów, obniżenie wartości nieruchomości, utrata źródeł dochodów lub obniżenie ich poziomu
• Zdrowie i życie człowieka – bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie wynikające np. ze szkód górniczych, w tym także związane ze stresem w związku z koniecznością remontów, zmianą miejsca zamieszkania, trybu życia, itp.;

USUWANIE SZKÓD GÓRNICZYCH W ŚRODOWISKU

Usunięcie szkody górniczej następuje poprzez restytucję naturalną (przywrócenie stanu poprzedniego) lub wypłatę jednorazowego odszkodowania pieniężnego.

Restytucja naturalna rozumiana może być różnie, w zależności od dóbr, których dotyczą szkody lub sposobu naruszenia, z którego wynikła szkoda.

W przypadku gruntów może to być ich rekultywacja, czyli nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg.

W przypadku budynków przywrócenie stanu poprzedniego może przybrać formę rektyfikacji budynku, czyli wyprostowania bryły budynku i uzyskania pionowości ścian oraz poziomości stropów.

Niemniej o sposobie naprawy szkody decyduje sam poszkodowany, wobec czego może on również domagać się w miejsce przywrócenia stanu poprzedniego wypłaty odszkodowania pieniężnego za szkody górnicze.