Jak wygląda organizacja procesu odszkodowania za szkody górnicze?

Jeszcze w latach 90. obowiązywał administracyjny tryb dochodzenia odszkodowań za szkody wyrządzone przez kopalnie. Wniosek składało się do odpowiedniej komisji, która orzekała o jego słuszności. Dzisiaj sprawy o naprawienie szkód górniczych toczą się przed sądami powszechnymi. Jest to proces charakterystyczny – zapraszamy do lektury artykułu, w którym przedstawimy go krok po kroku.

Od czego zacząć, jeżeli kopalnia uszkodziła budynek, działkę, urządzenie?

Zgodnie z art. 146 Prawa geologicznego i górniczego, odpowiedzialność za szkodę ponosi przedsiębiorca prowadzący ruch zakładu górniczego, wskutek którego wystąpiła szkoda. Zacząć należy jednak od zbadania, czy szkoda rzeczywiście została wyrządzona przez kopalnię. Pierwszym krokiem zawsze jest analiza, która wykaże, czy zaistniał związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy działalnością kopalni a uszkodzeniami. Ponieważ w Kompensacie pracuje interdyscyplinarne grono składające się nie tylko z prawników, ale również rzeczoznawców – geologów, pracowników branży budowlanej, mierników i kosztorysantów, taka analiza zawsze jest u nas szczegółowa i specjalistyczna. Taka analiza określa również zakres realnych żądań, z jakimi można wystąpić do zakładu górniczego.

Następny krok. Kiedy konieczne jest postępowanie ugodowe w sprawach o szkody górnicze?

Art. 151 wspomnianej ustawy reguluje kwestię postępowania ugodowego. Zgodnie z nim, sądowe dochodzenie roszczeń jest możliwe po wyczerpaniu postępowania ugodowego. Oznacza to, że w przypadku szkód górniczych zawsze najpierw musi odbyć się postępowanie ugodowe – dopiero po tym poszkodowany może wystąpić do sądu. Jeżeli zrobi to przed tym, sąd pozew odrzuci. Tak też poszkodowany musi najpierw spróbować zawrzeć ugodę, a jeżeli zakład odmówi zawarcia ugody lub jeżeli upłynie 30 dni (lub dłuższy wyznaczony przez poszkodowanego termin), otworzy się droga sądowa. Może być też tak, że kopalnia przyjmie warunki określone w ugodzie – wtedy ta, zawarta w formie aktu notarialnego, stanowi tytuł egzekucyjny w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

Kopalnia odrzuciła ugodę. Jak wnieść pozew o naprawienie szkód górniczych?

​Jeżeli wartość przedmiotu sporu – czyli w tym wypadku kwota odszkodowania – nie przekracza 75.000 złotych, pozew prawie zawsze (są pewne wyjątki) należało będzie wnieść do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę pozwanego – a ponieważ pozwaną w sprawach o odszkodowanie za szkody górnicze jest kopalnia, to właściwy jest sąd w miejscowości, w której jest jej siedziba lub oddział lub zakład (jeżeli szkoda została wyrządzona przez ten oddział lub zakład). Przed tym sądem należy wytoczyć powództwo; pozew powinien być przygotowany zgodnie z przepisami pierwszego rozdziału działu pierwszego szóstego tytułu Kodeksu postępowania cywilnego, który reguluje pisma procesowe. Poza wszystkimi elementami pozew powinien zawierać oczywiście dokładnie określone żądanie. Aby proces przebiegł bezproblemowo, warto powierzyć poprowadzenie go profesjonalistom. Warto zaznaczyć, że w celu natychmiastowego zapobieżenia szkodzie lub jej dalszym skutkom sąd może nakazać podjęcie koniecznych czynności. Jeżeli obowiązek ten obciąża poszkodowanego, sąd może nakazać, aby podmiot, do którego jest kierowane roszczenie, niezwłocznie wypłacił odpowiednią kwotę pieniężną. Wygrana sprawa zakończy się albo wypłatą odszkodowania, albo przywróceniem stanu poprzedniego, czyli odtworzeniem stanu sprzed powstania szkody, w szczególności przez zapewnienie obiektom budowlanym, urządzeniom oraz instalacjom niepogorszonej odporności, ciepłochłonności, szczelności i użyteczności techniczno-funkcjonalnej – przy czym o sposobie naprawy decyduje sam poszkodowany, a nie kopalnia.